PAMUKÇUK (ORAL KANDİAZİS-MONİLİAZİS)

by uzdrdundaryaykiran

Pamukçuk Nedir?

Pamukçuk, bir mantar olan Candida Albicans mikroorganizmasının ağız içinde dil, yanak ve damak mukozasında oluşturduğu bir enfeksiyondur. Bu tanımlama erişkinler içinde geçerli olmakla birlikte, daha çok bebeklerin ağzında oluşan Candida enfeksiyonunu için kullanılmaktadır.

Ağzımızda bulunun bir çok mikroorganizma var, buna ağız florası denir, sağlığımız yerinde olduğu sürece, normal ağız floramızda bulunana mikroorganizmalar hastalık oluşturmaz. Ağızda bulunan normal flora elemanlarından biri de Candida Albicastır ve üremesi bakteriler tarafından kontrol altında tutulur. Pamukçuk, bebekler, yaşlılar ve hastalık ya da tıbbi tedavi ile bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde yaygın olarak görülmektedir.

0-6 aylık bebeklerde en sık görülen mantar enfeksiyonu olan pamukçuk, bütün bebeklerin yaklaşık %2-5’ inde görülürken, prematürelerde daha yüksek oranda görülmektedir.

Bebekler bu Candida Albicans mikroorganizması çoğunlukla doğum sırasında, genital mantar enfeksiyonu olan anneden alırlar. Ağız içine yerleşen bu mikrop fırsat bulduğunda çok fazla çoğalarak Pamukçuk enfeksiyonuna neden olur.

Bebeklerin mmün sistemlerinin henüz tam gelişmemiş olması, yenidoğanların bu enfeksiyondan kolayca etkilenmesine zemin hazırlamaktadır.

Bebekte pamukçuk oluştuğunda, annenin meme ucu bu enfeksiyondan etkilenebilmektedir. Aynı şekilde annenin meme ucunda başlayan Candida enfeksiyonu da bebeği etkiler. Candida Albikans nemli ve sıcak yerlerde yaşar. Emzirme, sütün yüksek glukoz içeriği ile etkenin üremesine ek bir katkı sağlar ve enfeksiyon anne ve bebek arasında ileri geri geçiş gösterir.

Tedavi edilmeyen vakalarda enfeksiyon, süt kanallarına kadar ilerleyerek mastite neden olabilmektedir. Memenin candidal enfeksiyonunun en tipik belirtisi annenin emzirme sırasında ağrı yaşamasıdır. Meme ucu ağrısı, en sık görülen sütten erken kesme nedenleri arasındadır.

Bebeklerin daha uzun süre anne sütü ile beslenebilmeleri için, pamukçuğun önlenmesi, erken tanısı ve tedavisine ilişkin girişimde bulunmaları önemlidir.

Pamukçuk Oluşumunu Kolaylaştıran Faktörler

  • Gebelik sırasında, doğumdan kısa bir süre önce ya da doğum sırasında annede vaginal mantar enfeksiyonu belirtilerinin ortaya çıkması ve annenin sık genital mantar enfeksiyonu öyküsü,
  • Annenin gebelik ve doğum eylemi sırasında antibiyotik kullanmış olması ya da annenin sık antibiyotik kullanma öyküsü,
  • Bebeğin antibiyotik tedavisi alması,
  • Anne ya da bebekte uzun süre steroitli ilaç kullanımı,
  • Çatlak gibi meme ucu travmaları (ciltteki bütünlük kaybı bakterilerin olduğu gibi mantarların girişine de izin verir),
  • Annenin östrojen içeren kontraseptif kullanması,
  • Nemli emzirme pedlerinin ya da sütyenlerin meme ucu dokusuna uzun süre temas etmesi,
  • Plastik kenarlıklı meme pedlerinin kullanımı (meme ucu bölgesinin iyi havalanmasını önlediği için),
  • Bebekte emzik kullanımı,annenin yapay tatlandırıcı ya da tatlıları aşırı tüketmesi,
  • Annede diyabet ve anemi gibi sağlık sorunlarının olmasıdır.

Pamukçuğun Belirtileri

Pamukçuk enfeksiyonu bebeklerde her zaman belirtiye neden olmaz.

Bebeklerde pamukçuğun en tipik belirtisi ağızda görülen (dilin üzerinde, dudak ve yanağın iç kısmında, bazen boğazda) krem/beyaz renkte noktalardır. Bu noktalar süt kesiği ya da peynir görünümünde olup, kazındığında altındaki bölgenin yavaşça kanadığı görülür.

Bebekte görülen diğer pamukçuk belirtileri ise şunlardır:

  • Bebeğin emerken memeyi sık sık bırakması ya da emmeyi reddetmesi,
  • Emmenin fazla sesli olması,
  • Mantarların bebeğin emdiği süte karışması sonucu bebekte aşırı gaz oluşumu,
  • Bebeğin huzursuz olması ve sakinleştirilmesinin zor olması,
  • Bebeğin poposunda pişik kremlerine yanıt vermeyen kırmızı döküntüler.

Annede görülen belirtiler ise şöyle sıralanabilir:

  • Meme ucunda kaşınma, herhangi bir dokunmaya karşı aşırı hassasiyet,
  • Meme uçlarında iyileşmeyen çatlak,
  • Meme ucu ya da memede renk kaybı, meme ucunun pembe, kırmızı, soyulmuş ya da döküntülü (küçük kabarcıklar) olması,
  • Doğumdan hemen sonra ya da ağrısız geçen belirli bir süreden (günler ya da haftalar) sonra annenin meme ucunda ya da memesinde ani olarak başlayan, emzirme sırasında artan ve emzirmeden sonra da devam eden şiddetli ağrı (emzirmeden sonra 1 saate kadar uzayabilir),
  • Annede vaginal mantar enfeksiyonu.

Pamukçuğun Tanısı ve Klinik Seyri

Bebeklerde genellikle basit fiziksel muayene ile pamukçuk tanısı konulabilir. Annenin tanısı ise, annenin ve bebeğin öyküsü ile fiziksel muayenesine dayanmaktadır. Pamukçukta erken tanı şansını yakalayabilmek için anne – bebek çiftinin yakından izlenmesi (özellikle meme ucunun travmaya açık olduğu ilk haftalarda) ve anneden dikkatli bir öykü alınması önem kazanmaktadır.

Zamanında tedavi edilmeyen pamukçuk enfeksiyonu sık tekrarlar ve zaman zaman kronik hale gelebilir. Bebeklerdeki pamukçuk genellikle diğer hastalıklarla ilgili olmamakla birlikte, tedaviye direnç gösteren ya da sık tekrarlayan pamukçuğun altında bir patoloji olup olmadığı aranmalıdır. Bebeklerde pamukçuk damağa ve boğaza yayılabilir. Diğer yayılımları (deri, sindirim kanalı, akciğerler gibi) ender de olsa görülebilir. Bunun dışında pamukçuk bebeklerde ciddi beslenme yetersizliklerine neden olabilmekte, annede ise meme ucunda başlayıp süt kanallarına kadar ilerleyebilmektedir.

Pamukçuğun Tedavisi

Bazı vakalarda, bebekte pamukçuk var, ancak hastalık belirtisi yok ise, bir süre bebeği izleyerek beklemek ve yakından takip etmek gerekir, bununla birlikte bebekte ya da annede belirti görüldüğünde, her ikisinin de tedavi edilmesi gerektiği vurgulanmaktadır.

a) Lokal İlaçlarla Tedavi

Pamukçuk tedavisinde ilk seçenek Nystatin içeren ilaçlardır.

Bebekler için Nystatin içeren damla, annenin memesi için Nystatin içeren krem kullanılır. Belirtiler genellikle tedavi başladıktan sonra 2-3 gün içinde geçer, ancak tam iyileşmenin sağalanması için belirtiler ortadan kalksa bile tedavinin 10-14 gün sürdürülmesi gerekmektedir.

İlaçları mutlaka doktorunuzun önerdiği şekilde kullanın, genel olarak damla veya kremlerin günde 4 kez kullanılması önerilmektedir. Ancak mantarların kısa sürede üremelerinden dolayı ilacın her emzirmeden sonra uygulanması da önerilmektedir. Damlalar beslenme sonra damlatılmalı ve 30 dakika ağızdan birşey verilmemelidir. Genellikle bebekler için her seferinde 1 ml yani 20 damla önerilir.

Yaygın kullanılan doğal yöntemlerden biri sodyum bikarbonattır. Bu yöntemde, bir bardak kaynatılıp ılıtılmış suya bir çay kaşığı karbonat karıştırılarak elde edilen solüsyonla anne her emzirmeden sonra memelerini hafifce yıkar ve bebeğin ağzını siler (Parmağa temiz bir gazlıbez sarılır, solüsyon içine batırılır ve bebeğin ağız içi bastırarak silinir. Ağız iyice temizleninceye kadar gazlıbez değiştirilerek işlem tamamlanır). Sodyum bikarbonat uygulaması ilaç tedavisi ile birlikte de kullanılabilir, bu durumda ilaçtan önce uygulanmalıdır. Bebeğin fazla miktarda sodyum bikarbonat yutması elektrolit dengesini tehdit edebileceğinden dikkatli olunmalıdır.

b) Oral İlaçlarla Tedavi

İki hafta süren lokal tedaviden sonra hala semptomlar devam ediyorsa, emzirme sırasında ya da sonrasında memede batıcı ağrı varsa oral ilaçlarla tedavi önerilebilmektedir.

SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.

UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/

Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN