EK GIDA / TAMAMLAYICI BESİNE GEÇİŞ

by uzdrdundaryaykiran

6-12 aylık dönem, bebeğin ek gıdalarla tanışması ve beslenme alışkanlıklarını kazanması açısından oldukça önemlidir. İlk 6 ay anne sütüyle beslenen bebek için büyüme ve gelişmenin sağlıklı sürdürülebilmesi açısından yeni gıdalara 6. aydan sonra başlanması gereklidir. Anne sütü ilk 6 ayda bebeğin ihtiyacının tamamını, 6-9 ayda %50’sini ve 9-12.ayda %30’unu karşılar. Anne sütüne ilave olarak verilen besinler, tamamlayıcı besin/ek gıda olarak adlandırılırlar.

0-6 ay : %100 anne sütü

6-9 ay: % 70 anne sütü + % 30 tamamlayıcı besin (ek gıda)

9-12 ay: % 30 anne sütü + % 70 tamamlayıcı besin (ek gıda)

Ek besinlere erken başlanıldığında;

  • Ek besinler anne sütünün yerini alacağından bebek daha az emer, anne sütü azalır ve bebeğin besin ihtiyacı karşılanmaz.
  • İlk aylarda bebeğin sindirim sistemi tam gelişmediğinden ek besinleri sindiremez. İshal ve kabızlık oluşabilir.
  • Ek besinler anne sütü kadar temiz olmayacağından bebeğin ishal olma olasılığı artar.
  • Bebek anne sütünden aldığı koruyucu maddeleri ek besinlerden alamayacağı için bağışıklık sistemi etkilenir.
  • Obeziteye neden olur.

Ek besinlere geç başlanıldığında;

  • Bebeğin ihtiyacı olan enerji ve besin öğeleri karşılanmaz.
  • Bebeğin büyümesi yavaşlar ya da tamamen durur.
  • Bebek gerekli besin öğelerini alamadığından kansızlık, gelişme geriliği, zihinsel gelişim geriliği gibi bazı sorunlar görülebilir.

EK BESİNLERE BAŞLARKEN DİKKAT EDİLECEK KURALLAR

  1. Bebeğe verilecek ek besinler; Enerji ve besin öğeleri bakımından zengin, temiz ve güvenli olmalıdır.
  2. Kolay hazırlanabilir olmalıdır.
  3. Ek besinlere başlanıldığı andan itibaren su verilmelidir.
  4. Yeni besinlere geçerken 1 günde birden fazla yeni besin verilmemelidir. Diğer besine geçmeden 3-5 gün beklenmelidir. Bebeğin bir tür besine karşı duyarlılığı varsa (kusma, ishal, alerji, vb) tespit edilebilir.
  5. Yeni verilen besin bebek aç iken verilmelidir.
  6. Yeni denenecek besin miktarı önce birkaç tatlı kaşığı olmalı, daha sonra miktar giderek artırılmalı ve çeşitlendirilmelidir.
  7. Ek besinler bebeğe kaşık, fincan ya da bardakla verilmelidir. Bebeği beslerken biberon kullanılmamalıdır.
  8. Eğer hazırlanan besin buzdolabında saklanamıyorsa hazırlandıktan en geç 2 saat içinde tüketilmelidir.
  9. Lezzeti beğenilmeyen besinler birkaç gün beklenip tekrar denenmelidir.
  10. Günlük toplam verilen besin miktarı bebeğin enerjisini ve besin öğelerini sağlamalıdır.
  11. Bebeğe verilecek besinlerin temizlik ve sağlık koşullarına uygun hazırlanması gerekir.
  12. Bebeğe verilecek besinlerin hazırlanmasında doğal ve taze ürünler kullanılmalıdır.
  13. Besinler uzun süre pişirilmemeli, pişirilmiş besinin suyu dökülmemeli, kavrulmamalı, kızartılmamalı; acılı, baharatlı ve tuzlu olmamalıdır.
  14. Bebeklerin besinlerine 12 aya kadar tuz ve şeker eklenmemelidir.
  15. 6-12 ay arası bebeklerde tamamlayıcı besin (ek gıdalar), öğle ve akşam üstü olmak üzere sadece iki öğün olmalı, diğer bütün öğünler ANNE SÜTÜ olmalıdır.

EK BESİNLERE BAŞLAMA AŞAMALARI

5 aşamada ele alınabilir.

Birinci aşama (6-7. ay): Bebeği kaşığa alıştırma amaçlanır. Bebek dilini kullanarak kaşıkla verilen besini ağzının arkasına iterek yutmayı henüz bilemez, o yüzden ilk zamanlar verilen besinleri diliyle iter, bu sevmediği anlamına gelmez, bebek zamanla dilini kullanmayı, yutmayı öğrenir. Bu dönemde besinler yumuşak ezme kıvamında verilebilir. Yoğurt, sebze ve meyve püreleri, pirinç, patates, tahıl, çorbalar uygun besinlerdir.

İkinci aşama (7-8. ay): Bu dönemde katı besinlere geçilmesi; bebeğin oturmaya başlaması ve bir elinden diğerine bir şeyi geçirebilmesi süreci ile ilişkilidir. 7-8. aylarda çiğneme hareketleri başladığından püre kıvamında besinler verilebilir, sıvı gıdalar fincandan içilebilir. Yeni lezzet ve yapıda besinlerin beslenmeye eklenmesi bebeğin motor yeteneklerinin gelişimine yardımcı olur. Bu dönemde püre edilmiş etler, kuru baklagiller, sebze ve meyve başlanmalıdır.

Üçüncü aşama (8-9. ay): Bebek çiğnemeyi öğrenmiştir. 8-9. ayda motor gelişim, dişlerin çıkması, bebeğin ufak besin parçalarını eline alması, ağzına götürmesi, çiğnemesi gelişir. Bu aşamada bebeğe gözetim altında ekmek, köfte, meyve gibi yiyecekler verilerek cesaretlendirilmelidir.

Dördüncü aşama (9-12. ay): Bebek kendi kendine yemeye başlamalıdır. 9-12. ayda parçalanmış, ezilmiş besinler kullanılır. Yemekler az yağlı hazırlanmalı ve zeytinyağı kullanılmalıdır.

Beşinci aşama (1 yaş ve sonrası): 1 yaşına gelen çocuk aile ile aynı yemekleri yiyebilir. Özel olarak yemek hazırlanmasına gerek yoktur. Ancak baharatsız, az tuzlu ve az yağlı yemekler verilmelidir.

AYLARA GÖRE VERİLEBİLECEK GIDA ÖNERİLERİ

6-7. ay:

  • Sebzeli çorba (havuç-kabak-patates, karnabahar,semizotu,ıspanak),
  • Tahıllı çorba (tarhana-şehriyeli pirinç)
  • Yoğurt
  • Meyve, sebze püresi
  • Şekersiz muhallebi (su + pirinç unu)
  • Yumurta sarısı (az pişmiş, kayısı kıvamında, 1/4 oranında)

7-8. ay (Daha önce başlanan gıdalara ek olarak):

  • Yumurta sarısı (tam)
  • Et (tavuk etleri ve kırmızı et)
  • Taze sıkılmış meyve suyu

8-9. ay (Daha önce başlanan gıdalara ek olarak):

  • İyi ezilmiş ev yemekleri (kıymalı ve sebzeli)
  • Pastörize peynir (suda bekleterek mümkün olduğunca tuzundan arındırılmış olmalı)
  • Baklagiller: kırmızı mercimek, kurufasulye, nohut ezmeleri

9-12. ay (Daha önce başlanan gıdalara ek olarak):

  • Zeytin ( tuzsuz, yumuşak küçük parçalar halinde)
  • Pekmez

BESLENME SIRASINDA YAPILMAMASI GEREKENLER

  1. Bebeğinize gereğinden fazla beslemeye çalışmayın.
  2. Elini, kolunu tutarak beslemeyin.
  3. Televizyon, tablet, telefon izleterek beslemeyin.
  4. Asla karışım (pekmez, yumurta sarısı, bebe bisküvisini bulamaç yaparak) vermeyin.

1 YAŞINDAN ÖNCE VERİLMEMESİ GEREKEN GIDALAR

  1. Bal
  2. Yumurtanın beyazı
  3. Süt (inek, koyun, keçi farketmez)
  4. Reçel
  5. Fındık, fıstık
  6. Çilek, kivi ve tropikal meyveler
  7. Domates
  8. Balık ve deniz ürünleri

VİTAMİN ve MİNERAL

K vitamini: Bebek doğduğunda 1 kez K vitamini iğnesi yapılır.

D vitamini: Bebek beslenmeye başlayınca D vitamini damlası başlanır, önceden bebek 15 günlük olunca başlanması öneriliyordu, ancak günümüzde beslenmeye başlayınca ilk günden itibaren başlanır. Günlük 400 ıu ve 2 yaşına kadar D vitamini vermek gerekir. Bıngıldağın erken kapanması veya küçük olması D vitaminini kesmeyi gerektirmez.

Demir: Zamanında doğmuş bebeklere, 4 aylık olduğunda demir damlası (kan damlası olarak da bilinir) başlanmalı ve 1 yaşına kadar kullanılmalıdır. Bebekte demir eksikliği yoksa profilaksi (koruma) amaçlı 2-4 mg/kg/gün, demir eksikliği varsa tedavi için 4-6 mg/kg/gün demir verilmelidir. Demir eksiliği için tedavi başlanmış ise doktorunuzun önerdiği aralıklarla kontrol önemlidir.

0-1 yaş bebeklerde K vitamini, D vitamini ve demir dışında, rutin olarak başka vitamin, mineral, balık yağı verilmesine gerek yoktur.

SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.

UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/

Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN