ATOPİK DERMATİT (ATOPİK EGZEMA)

Atopik dermatit (atopik egzema);

• atopik bünyeli bebeklerde görülen,
• alerjik ve çevresel etkenlerle oluşan,
• kronik (uzun süreli),
• tekrarlayıcı (alevlenme ve iyileşmelerle devan eden),
• kaşıntılı,
• enflamatuar (yangısal) sürecin rol oynadığı,
• çocukluk çağının en sık görülen deri hastalığıdır.

Atopik egzama atopik dermatitle ile eş anlamlıdır. Hastalık özellikle modernleşme ile birlikte büyük şehirlerde artış göstermektedir.

Bebekte atopik dermatit gelişmesi, ilerleyen yaşlarda gelişecek olan diğer alerjik hastalıkların ilk belirtisi olabilir. Atopik dermatit ile başlayan astım ve alerjik rinit ile devam eden bu süreç alerjik yürüyüş olarak adlandırılır. Atopik dermatitli hastaların %50’den fazlasında astım, yaklaşık %75’inde alerjik rinit gelişir.

Atopik dermatit çocukluk döneminde % 20-25, erişkin dönemde % 1-3 oranında görülür. Tüm atopik dermatit vakalarının % 45’i yaşamın ilk altı ayında, % 60’ı ilk bir yılında, % 85’i beş yaşından önce başlar.

Atopik dermatit, atopik bünyeli kişilerde görülür.
Atopik eğilim, kendisi veya ailesinde;

• tip 1 alerji,
• bronşial astım,
• alerjik rinit,
• konjunktivit,
• atopik dermatit öyküsü
• immünoglobülin E (IgE) antikorlarının aşırı üretimi

bunlardan biri veya birkaçının olması Atopik Bünye olarak tanımlanır.

Atopik dermatit en sık 3-6 ay arasında bebeklik döneminde başlar. 3 yaşından sonra hastalık belirtileri hafifler, hastaların çoğu ergenlik döneminde tamamen iyileşirken, %10’luk bir hasta grubunda tam iyileşme görülmez. Daha küçük oranda bir hasta grubunda ise ilk bulgular erişkin dönemde başlar.

Atopik Dermatit Neden olur?

Atopik dermatitin nedenleri halen tam anlamıyla ortaya konulmuş değil, atopik dermatit oluşumunda genetik, alerjik ve çevresel etmenlerin rol aldığı karmaşık bir hastalıktır.
Atopik bünyeli bebeklerde, alerjik ve çevresel etkenler ile;
1. Deri yapısında ve fonksiyonundaki bozukluklar ve
2. Deri enflamasyonu (yangısı) olur.
Cilt bariyer bozukluğu ve deri enflamasyonu karşılıklı olarak birbirini etkiler, bunun sonucunda atopik dermatit oluşur.

Klinik bulgular

Egzematöz lezyonlar akut(kısa süreli 3-10 gün), subakut (2-4 hafta) veya kronik (aylarca) olabilir. Lezyonlar çoçuğun yaşı ile ilişkili olarak değişiklik gösterir.

Bebeklik dönemi (infantil dönem, 2 yaş altı):
0-2 yaş bebeklerde en sık yüzde (sıklıkla yanaklarda), saçlı deride, diz ve dirsek bölgelerinde ve kulak arkasında görülür. Bez bölgesi genellikle etkilenmemiştir.

Çocukluk çağı/okul çağı (2-12 yaş):
İki yaşından büyük çocuklarda daha çok dirsek önü, diz arkası, boyun, el ve ayak bileği bölgesini tutar. Yüz ve göz kapaklarında bu dönemde lezyon görülmemeye başlar. Tutulan bölgelerde deride kalınlaşma, kabalaşma ve deri çizgilerinin belirginleşmesi gözlenir.

Ergenlik/erişkin dönem (13 yaş ve üstü):
Ergenlik döneminde kaşıntı ve deride kalınlaşma ön plandadır. Lezyonlar daha çok el ve ayak bilekleri, kol ve bacakların iç yüzlerinde, göz çevresi, yüz, boyun ve gövdenin üst kısmındadır. Bu dönemde egzama sadece ellerde görülebilir. Genellikle ciltte çizgilenme, kalınlaşma ve rengin kahverengileşmesine neden olur.

Tanı

Atopik dermatitde tanı, muayene ve hastalık hikayesine dayanarak konulmaktadır. Atopik dermatit tanısı için kesinlikle tetkik’e gerek yoktur. Iyileşmeyen, ağır vakalarda tetkik gerekir. Tetkik gerekip gerekmediğini doktorunuzun karar vermesi uygundur.

Atopik Dermatit Tanı Kriterleri:

Majör ve minör tanı kriterleri var. 3 majör + 3 minör kriter olması tanı koydurur. 4 tane majör, 23 tane minör kriter var.

Majör (ana) kriterler (en az 3 tanesi bulunmalıdır):

1. Kaşıntı
2. Deri lezyonlarının tipik görünümü ve dağılımı (adölesan ve erişkinlerde fleksural alanların, bebek ve küçük çocuklarda ise ekstansör bölümler ve yüz tutulumu)
3. Kronik, yineleyen dermatit
4. Kişisel ya da ailesel atopi öyküsü

Burda kafa karışıklığı olmaması minör kriterlerden bahsetmeyeceğim, doktorunuz gerekli bilgiyi verecektir.

Atopik Dermatit Lezyonlarını Tetikleyen Faktörler

• Aeroalerjenler: Ev tozu akarları, polenler, hayvan tüy ve döküntüleri
• Besin alerjenleri: İnek sütü, yumurta, balık, fıstık, soya, buğday
• Mikroorganizmalar: Bakteriler (Staf. aureus, streptokoklar) Mantarlar (M. furfur, Trikofiton, P. ovale, Candida) Virüsler (HSV, Molloskum, Varisella)
• İrritanlar: Sıcak su ve sabunla banyo, terleme, deterjanlar, sentetik yünlü giysiler
• İklim şartları: Sıcak kuru iklim
• Emosyonel stres: Panik, stresin artması

Atopik Dermatit KoruyucuÖnlemler

1. Kaşıntı ve Döküntüyü Kötüleştiren Şeylerden Kaçının

Kaşıntı, döküntü veya diğer semptomları neyin daha da kötüleştirdiğini çözmek önemlidir. Kaşınma ve ovalama cildi tahriş eder ve durumu daha da kötüleştirir. Kaşıntıyı önlemek için alınacak tedbirler

• Tırnaklarını kısa, düz ve temiz tutun.
• Kaşındığını hissettiğinizde nemlendirici uygulayın.

Aşırı sıcak veya nem, alerji, aşırı duygusal durumlar ve stres kaşıntı ve döküntüyü artırabilir.

2. Kimyasal Tahriş Edicilerden Uzak Durun

Tahriş edici maddelerden (kimyasallar, çözücüler, sabun, deterjan, güzel kokular, cilt bakım ürünleri, bazı kumaşlar ve sigara) kaçınmanız gerekiyor.

• Yeni satın aldığınız tüm elbiseleri giymeden önce yıkayınız. Formaldehid ve diğer tahriş edici kimyasallar yeni yapılmış elbiselerde bulunabilir.
• Diğer kumaşlara nazaran daha az tahriş edici olan pamuk veya pamuk karışımlı elbiseler giyinin. Rahatsız ediyorsa giysilerin etiketleri çıkarın. Dikiş yerleri kaşıntı yapıyorsa, evdeyken giysileri tersyüz giyinin. Yün veya tahriş edici kumaşlardan sakının.
• Bebeklerin elbiselerini ayrı yıkayın, bebekler için üretilmiş sabun tozu, hipoalerjen, parfümsüz detarjanlar kullanın, ikinci bir durulama çamaşır deterjanındaki deterjan kalıntılarının giderilmesine yardımcı olabilir.
• Güneş yanmalarından kaçının. Yüksek faktörlü koruyucu güneş kremi kullanın. Güneş kreminiz tahriş edici ise, yüz için geliştirilmiş diğer ürünleri veya güneş kremlerini deneyin.
• Yüzdükten sonra duş yaptırın ve nemlendirici uygulayın.

3. Evinizin Sıcaklığını ve Nemini Uygun Hale Getirin.

Aşırı sıcaklık ve rutubet atopik dermatitli bebek ve çocuklar için problem olabilir. Aşırı sıcak ve aşırı nemden kaynaklanan terleme cildi tahriş edebilir. Düşük nem ciltten su kaybına yol açar. Bu durum kuruluğa ve cilt tahrişine yol açar.

• Yaşadığınız ortamı rahat bir sıcaklık ve nem düzeyinde tutun.
• Sıcak havalarda gevşek, geniş ve seyrek dokumalı kıyafetler giyinin.

4. Bebeğinizi Alerjenlerden Koruyun

Alerjiler atopik dermatit semptomlarınızı başlatabilir veya kötüleştirebilir. Bebeğinizin alerjik reaksiyon gösterdiği şeylere karşı önlem alın.

5. Besin Alerjileri Egzamayı Kötüleştirir

Besin alerjileri atopik dermatitli hastaların yarısına yakınında bulunabilir. Çocuklarda süt, yumurta, yer fıstığı, buğday, fındık, soya, balık ve kabuklu deniz ürünleri egzamayı tetikleyebilir. Eğer besin alerjisi varsa mutlaka bir alerji ve immünoloji uzmanına başvurmanız gereklidir.

6. Cilt enfeksiyonlarına karşı dikkatli olun

Cilt enfeksiyonları atopik dermatitli kişiler için sık sık problem oluştururlar. Bulaşıcı organizmalar (bakteriler, virüsler, mantarlar) çoğu kez cilt üzerinde sayıca normalin üzerinde seyreder. Kaşınan veya tahriş olan cilt daha kolay bir şekilde iltihaplanır.

Cilt enfeksiyonlarının belirtileri:

• Artan kızarıklık
• İltihap dolu şişlikler veya sızıntı
• Uçuklar ve ateş

Bebekte veya çocukta Herhangi bir enfeksiyon belirtiniz varsa hemen doktorunuza başvurun.

Atopik Dermatit (Egzama) Tedavi

Atopik dermatit tedavisi, hastalığın şiddetine göre değişir buna basamak yaklaşımı denir. Her bebekte, çocukta aynı tedavi uygulanmaz, aynı bebek veya çocukta da her zaman aynı tedavi uygulanmaz.

Atopik dermatit tedavisinde basamak yaklaşımı

1. Korunma
2. Cildin temizliği, bakımı ve banyo
3. Cildin nemlendirilmesi
4. Topikal anti-enflamatuvar (yangı önleyici) tedaviler
5. Islak pansuman
6. Anti-pruritik (kaşıntı önleyici) ilaçlar
7. Antibiyotikler

1-Korunma

Atopik dermatit tanısı alan çocuklarda koruyucu önlemler, en önemli tedavi basamağıdır. Koruyucu önlemlerin uygulanması, atopik dermatite bağlı cilt lezyonlarının oluşmasını azaltır ve oluşmuş lezyonların tedaviye yanıtı arttırır.

2-Cildin temizliği, bakımı ve banyo

Cildin temizliği ve bakımı tedavinin temelini oluşturur. Atopik dermatitli çocuklar, sağlıklı çocuklardan farklı olarak cilt koruyucu yağ tabakasını kaybetmeye eğilimlidir. Bu nedenle, AD’li çocuklar haftada en fazla iki veya üç kez yıkanmalıdır. Banyo suyu çok sıcak olmamalı, ılık olmalıdır. Banyoda geçen süre ortalama beş dakika kadar olmalıdır. Cildi kurutmayan ve tahriş etmeyen sabun ve şampuanlar kullanılmalıdır. Banyo sonrası cilt silerek değil, havlu ile tampon yaparak kurulanmalıdır.

3-Cildin nemlendirilmesi

Atopik dermatitin idame tedavisindeki en önemli yaklaşımlardan biri vücudun nemlendirilmesidir.

Cilt kuruluğu kaşıntıya, kaşıntı da ciltte ufak çatlakların gelişimine ve sonrasında ciltte bakterilerin çoğalmasına neden olur. Tüm bu nedenlerle, cildin nemlendirilmesi şarttır. Nemlendiriciler, atopik bireylerde cildin bariyer işlevini iyileştirir ve tahriş edici etkenlere karşı cildin hassasiyetini azaltır.

Her banyo sonrası mutlaka nemlendirici uygulanmalıdır, nemlendirici banyo sonrası ilk 5 dakika içinde cilt hafif nemli iken uygulanmalıdır. Atopik dermatiti, olan bebeklere şikayeti olmasa bile en az haftada 2 kez nemlendirici uygulanmalıdır. Cilt kuruluğunun arttığı dönemlerde hergün, bazen günde 2 kez kullanmak gerekir. Doktorunuzun önerdiği iyi kalite nemlendiriciler kullanılmalıdır.

4-Topikal anti-enflamatuvar (yangı önleyici) tedaviler

Doktorunuz hastalık ağırlık derecesine uygun krem veya merhemi verecektir. Uygulama sırasında emilimin artması için cildin nemli olması tercih edilir. Krem formundaki topikal anti-enflamatuvarlar kullanılacaksa 15 dk. önce, merhem formundaki topikal anti-enflamatuvarlar kullanılacaksa da 15 dk. sonra cilde nemlendirici uygulanmalıdır. Topikal anti-enflamatuvar tedavinin uygun dozda kullanılması için “parmak ucu ünitesi” kullanılır. Çapı 5 mm kadar olan tüplerde bulunan krem veya merhemler parmak ucundan ilk falanks çizgisine kadar konur bu miktar iki avuç içi kadar cilt alanına yeterlidir.

5-Antibiyotikler

Ağır AD’te ciltte bakteriyel çoğalmaya ve cilt enfeksiyonlarına yatkınlık fazladır. Bunu önlemek için doktorunuzun önerdiği ilaçları kullanın.

Diğer tedavi basamakları gerekli ise doktorunuz size bilgi verecektir.

Tedavide en önemli basamak, korunma, cildin temizliği, bakımı, banyo ve cildin nemlendirilmesi basamaklarıdır. Doktorunuz egzemanın şiddetine göre topikal anti-enflamatuvar (yangı önleyici) tedaviler başalyacaktır, önce yüksek doz steroid içeren sonra düşük doz steroid içeren kremler gibi, doktorunuzun önerilerini dikkatli şekilde uygulayın.

SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.

UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/

Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN