AŞILAMANIN ÖNEMİ ve AŞI TARİHİ

by uzdrdundaryaykiran

Aşılamanın Önemi

Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre, halk sağlığı açısından tıp tarihindeki en önemli iki gelişmeden biri, suyun dezenfekte edilebilmesi, diğeri ise aşılardır.

Aşılama, çocuk ve erişkin sağlığını koruma ve bulaşıcı hastalıkları önlemede en etkin, en güvenli yöntemdir. Sağlığın korunmasında ve salgın hastalıkların önlenmesinde, günümüzde halen en önemli uygulama aşılamadır. İnsan ömrünün son yüzyılda uzamasını sağlayan en önemli etken, salgınlar yaparak, toplu ölümlere neden olan, bulaşıcı enfeksiyon hastalıklarının önlenmiş olmasıdır. Bunu sağlayan da ”Ulusal Aşılama Programları” sayesinde geniş kitlelere ulaşan aşı uygulamasıdır.

Aşı hem bireysel bağışıklanmayı sağlar hem de aşılanmamış kişilerin, aşılanan kişiler nedeniyle, hastalık etkeni ile temaslarının azalması sonucu, toplumda o hastalığın görülme hızının azalması demek olur ki buna toplumsal bağışıklık (Herd Immunity) denir. Dolayısı ile aşılama programları bulaşıcı hastalıkları engelleme ve ortadan kaldırma ve sağlıklı toplum gelişimi için en etkin ve en iyi yöntemdir. Dünya sağlık örgütünün 2017 raporuna göre hala yaklaşık 1,5 milyon kişi aşı ile önlenebilir hastalıklardan ölmektedir.

Aşı Tarihi

Osmanlı Döneminde, çiçek hastalığına yakalananların deri lezyonlarından alınan materyalin kurutulup, sağlıklı kişilerin derilerindeki çiziklere sürülerek aşılandıkları bilinmektedir. Hatta 1721 yılında İstanbul’a gelen İngiltere Büyükelçisinin eşi Lady Montagu, bu yöntemden çok etkilendiğini mektuplarında yazmıştır. İngiltere’ye döndükten sonra çiçek aşısı kampanyası başlatarak bu yöntemi yaygınlaştırır. Ve aynı yüzyılın sonunda, 1796’da bilimsel anlamda ilk aşı Edward Jenner tarafından üretilmiştir.

Günümüzde aşılama hizmetleri, her ülkenin ulusal sağlık sistemleri içinde mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü 1974’te önde gelen aşıyla önlenebilir hastalıklarına karşı aşılama programlarını kapsayan Genişletilmiş Bağışıklama Programı’nı (GBP) tüm ülkelere önermiştir. Bu yıllarda, dünya üzerindeki çocukların sadece %5’i aşılıdır. GBP’nin o dönemdeki amacı, boğmaca, difteri, tetanos, kızamık, verem, çocuk felci ve hepatit-B hastalıklarından dolayı engelli kalan ve ölenleri azaltarak bu hastalıkların kontrol altına alınması, riskli yaş gruplarına enfeksiyona yakalanmalarından önce ulaşıp bağışıklanmalarının sağlanmasıdır. Temel strateji ise her doğan bebeğin bir yaşına ulaşmadan önce aşı takvimine uygun olarak bağışık kılınmasıdır. Bu strateji insan ömrünü en çok uzatan müdahalelerden biri olmuştur.

Ülkemizde ilk kez, Osmanlı döneminde, 1885 yılında çiçek aşısı için kanun çıkarılmasının ardından aşı laboratuvarları kurulmuştur. Türkiye’de ilk aşılama 1930’da Çiçek aşılaması ile başlamış, 1981 yılında da Sağlık Bakanlığı Tarafından Genişletilmiş Bağışıklama Programı başlatılmıştır.

Türkiye’de Aşılama Tarihi:

  • 1937: Difteri, Boğmaca aşılaması
  • 1952: BCG aşılaması
  • 1963: Canlı polio aşılaması
  • 1968: DBT aşılaması
  • 1970: Kızamık aşılaması
  • 1981: Genişletilmiş Bağışıklama Programı
  • 1985: Türkiye Aşı Kampanyası
  • 1989: Polio Eradikasyonu Programı
  • 1995: Polio Ulusal Aşı Günleri
  • 1996: Kızamık Aşısı Hızlandırma Kampanyası
  • 1997: Polio Mop‐up
  • 1998: Hepatit‐B Aşılaması ve son polio olgusu
  • 2003: Kızamık Okul Aşı Günleri
  • 2004: Erişkinlere tetanoz aşısı uygulanması gereken her durumda Td aşısına geçiş
  • 2005: Kızamık Aşı Günleri
  • 2006: Kızamıkçık, Kabakulak ve Hib aşısının programa eklenmesi, Hepatit B ergen aşılamasının başlatılması
  • 2007‐2008: İlköğretim yaşgruplarının Hepatit B ve Kızamıkçık aşılarının tamamlanması
  • 2008: Beş bileşenli (DaBT‐P//Hib) aşının kullanılmaya başlanması
  • 2008 Kasım: 7 bileşenli Konjuge pnömokok aşısının takvime girişi
  • 2009 Şubat: Anne‐yenidoğan Tetanoz Eliminasyonu
  • 2010: İlköğretim 1. sınıfta Td ve Canlı polio aşısı yerine DaBT‐İPA aşısının uygulanmasına geçilmesi
  • 2011 Nisan: 13 bileşenli konjuge pnömokok aşısının yapılmaya başlanması
  • 2012 Kasım: Hepatit A aşısı
  • 2013 şubat: ayında Suçiçeği aşısının güncel aşı programına eklenmesi ile süregelmiştir.

Türkiye 2019 Aşı Takvimi

SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.

UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/

Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN