ÇOCUK VE DİJİTAL TEKNOLOJİ

12 Haziran 2019 by uzdrdundaryaykiran

Artık dijital çağda yaşıyoruz. Günümüz dünyasında, çocukları dijital teknolojilerden tamamen uzak tutmak ne mümkün, ne de mantıklı bir davranıştır. Dijital teknoloji inkar edilemez biçimde hayatımızda ve bu dijital çağda istesek de istemesek de çocuklarımızda bu teknolojinin içinde yer alacaklar. Teknoloji öyle hızlı gelişiyor ki ebeveynlerle eğitimciler buna ayak uydurmakta zorlanıyor. Tam çocuklarımızın takıntılı olduğu teknolojiye hâkim olduğumuzu hissettiğimizde onu aşan başka bir şey çıkıveriyor.

Bir teknolojinin dünya çapında yayılma (50 milyon kullanıcıya ulaşma) hızı ile ilgili bir çalışmada;

Radyonun (ilk kablosuz) 38 yıl,
Telefonun 20 yıl,
Televizyonun 13 yıl,
Cep telefonlarının 12 yıl,
internetin 4 yıl,
Facebook uygulamasının 2 yıl,
YouTube uygulamasının 1 yıl,
Angry Birds oyununun sadece 35 günde yaygınlaştığı bulunmuş.

Dijital Teknolojinin Çocuklar Üstündeki Zararları Nelerdir ?

Çocuğunuzun serbest oyun hakkını elinden alarak ona zarar verir. Çocuklar oyun aşkı ile doğarlar. Oyun oynamak onlar için yemek ve içmek kadar doğal ve gereklidir. Çünkü çocuk dünyayı oyunla keşfeder ve tanır. Üstelik oyunun iyileştirici ve geliştirici etkisi de vardır. Çocuk, oynadığı her oyunda duygusal, sosyal ve bilişsel becerilerini geliştirir. İp atlayan çocuk fiziksel bedenini geliştirirken, oyunda sıra bekleyen çocuk sabrı öğrenir. Ayrıca çocuk serbest oyun esnasında arzularını, çatışmalarını, kaygılarını oyuna yansıtır ve rahatlar. Ekrana maruz kalan çocuklar ise çok oynayamadıkları için oyunun geliştirici ve iyileştirici etkisinden mahrum kalırlar.

Çocuğunuzun hareket imkanını elinden alır, kas gelişimini olumsuz yönde etkiler, obeziteye neden olur. Eskinin salçalı ekmek ile sabahtan akşama kadar koşturan çocuklarının yerinde, günümüzde oldukça kalorili beslenen ancak yeteri kadar hareket edemeyen çocuklar var. Hareketsizliğin en büyük nedenlerinden biri ise ekranlar. Ekranlar, çocukları bulundukları yere sabitliyor ve hareketi durduruyor. Bu da çocuklara zarar veriyor.
Teknolojik cihazları uygun olmayan süre, sıklık ve farklı duruş pozisyonlarında kullanmalarının gelişimsel problemler, kas-iskelet sistemi problemleri, boyun ve bel ağrılarına neden olur.
Çocuğunuzun hayal gücünü elinden alır. Çocuklar ekran ile muhatap oldukça hayal dünyaları küçülür. Ekranla çok muhatap olan çocuk, zamanla ekransız oyun kuramaz, boş vakit geçiremez olur. Bir süre sonrada ekransız yapamaz hale gelir. Halbuki hayal gücü, çocukların en büyük gücüdür. Ekran karşısında hayal edemeyen ve ona sunulanı alan çocuk bir süre sonra bu yetisini kaybeder. Hayali oyunlar kurgulayarak kendini oyalamak artık çocuk için mümkün olmaz. Bir yolculukta, herhangi bir köşede beklerken hayalini kullanmak yerine telefon ve tablet ister.

Çocuğunuzun sosyalleşme imkanını elinden alır. Ekrana aşırı muhatap olan çocuklar sosyal ip uçlarını yakalayamazlar. Dil becerileri kısır olur. İletişim yöntemlerinden habersiz olurlar. Gün boyu onlara tepki vermeyen, iletişime geçmeyen düz ekrana baktıkça çocuklar asosyalliğe doğru kayar.Ekran sadece varlığı ile bile çocuklara zarar verir. Çünkü onların elinden onlara iyi gelen bir çok etkinliği almış olur.
Sunulan aşk, moda, sevgili, cinsellik ve alışveriş gibi kavramlar çocuğunuzun dünyasını olumsuz etkiler. Çok küçük yaşta yetişkin kavramları ile büyüyen çocukların dengesi bozulur. Bunun sonucunda zihnen yetişkin ama bedenen ve duygusal olarak küçük çocuklar ortaya çıkar. Yetişkin gündemi ve kavramları ile büyüyen çocuk çocukluğu tam yaşamadan büyümüş demektir. Yaşanmamış çocukluk, gelecekteki büyük acıların habercisidir.
Ekran aynı zamanda sunduğu içerik ile de çocuklara çok zarar verir. Bir çok dizi ve sanal oyunda şiddet ana unsur olarak bulunur. Ekranlardaki şiddet, çocukların şiddeti bir çözüm yolu olarak görmesine, model almasına neden olur. Ekran, şiddeti normalleştirilir ve sıradan gösterir. Ekranda şiddeti çokça gören çocuklar şiddete duyarsız hale gelir ve şiddet görene yardım etmekten uzak kalır. Şiddet içeren dijital oyunların yalnızlık, depresyon ve anksiyete, saldırganlık, şiddet eğilimi, dikkat dağınıklığı gibi ruhsal ve psikososyal problemler ile ilişkili olduğu bildirilmiştir.

Dijital Teknolojinin Çocuklar Üstündeki Yararları Nelerdir ?

Yapılan çalışmalarda aşırıya kaçmadan dijital oyunları oynamanın normal olduğu, hatta oyunların duygusal boşalma ve rahatlama gibi olumlu katkıları olduğu bildirilmiştir.

Ayrıca, dijital oyunlarda;

verilen komutları takip edebilme,
el-göz koordinasyonu,
motor yeteneklerde ilerleme,
problem çözebilme,
mantık yürütebilme,
analiz yapabilme ve karar verme,
strateji ve tahmin edebilme
yeterliliklerini desteklediği belirtilmektedir.

Kafalar karıştı, dijital teknoloji yararlımı yoksa zararlımı olduğu konusu çok yeni ve üzerinde bir çok araştırmanın devam ettiği bir konudur. Yapılan araştırmalarda ve yazılan makalelerde herşeyde olduğu gibi yararlı ve zararlı yanları olduğu belirtilmektedir.

Bu konuda çok kesin ve katı önerilerin olduğu yayınlar olmakla birlikte genel görüş belirli kurallar içinde dijital teklojinin var olması gerektiğidir.

Çocuklar Bir Günde Ne Kadar Dijital Teknoloji Kullanmalı?

Burada belirtilen ekran sürelerine tablet, telefon, bilgisayar ve televizyon dahildir. Bu konuda da kesin bir fikir birliği sağlanamamış olsa da aşağı yukarı öneriler birbirine benzer yöndedir.

Amerikan Pediatri Akademisinin önerisi:

0-2 yaş arası çocukların tamamen uzak olmasını,
3- 5 yaş arasındaki çocukların günde 1 saatle sınırlanmasını,
6-18 yaş arasında günde 2 saat sınırlanmasını ve odalarında bu tür aletlerin bulunmamasını öneriyor.

Avustralya’daki Öneriler:

0-2 yaş: sıfır ekran zamanı
2-5 yaş: günde 1 saat
5-12 yaş: günde 1-2 saat

Fransa’da Çok Yaygın Olarak Yürütülen Kampanyanın Adı: “3–6–9–12” Kuralı

0-3 yaş: Üç yaştan önce ekran yok! Çocuğun ekranlara olabildiğince az maruz kalması hedefleniyor. Siz seyrederken bile çocuk ekrana bakmamalı; çocuk oyun oynarken, yemek yerken ekran kapalı olmalı
3-6 yaş: Altı yaştan önce çocuk yanında bir yetişkin olmadan bir oyun paneliyle oynamamalı. Kendine ait bir taşınabilir oyunu ya da tableti olmamalı. Bunun nedeni bu tür oyunların “tekrarlayan” oyunlar olması ve çocuğun ruhsal olarak büyümesini, ilerlemesini güçleştirmesidir. (Ayrıca 3–6 yaş arasındaki çocukların, nesneleri üç boyutlu algılayabilmesini sağlayan beyin bölgesinin gelişebilmesi için, çocuğun on parmağını kullandığı etkinlikler yapması gerekirken (hamur, resim, patates baskısı, ipe boncuk dizme vs.) çocuklar bu oyun konsollarında, belirli sayıda parmağını kullanmaktadır. Bu durumdaki çocukların uzamsal-üç boyutlu algılama ve ince motor gelişimi de olumsuz etkilenmektedir.)
9 yaş: Dokuz yaşından itibaren çocuğun internete, yetişkin denetiminde girmesine izin verilmeli.
12 yaş: On iki yaş sonrası, çocuğun yalnız başına internete girme yaşı; tabii belli saat ve site sınırlamaları eşliğinde olmalıdır.

Kişisel Tavsiyem (7 Yaşındaki oğlumda uygulamaya çalıştığım kurallar)

0-3 yaş: Olabildiğince ekrandan uzak tutulmalıdır. Ekran başında vakit geçirmemelidir.
3-6 yaş: Günlük toplam süre 60 dakikayı geçmemelidir.
6 yaş sonrası: Kesin bir günlük toplam süre koymak yerine, günlük aktivitelere göre (haftaiçi, haftasonu olması vb) karar verilmeli, tüm etkinlikler (çizgifilm, oyun, video) kesinlikle ebeveyn gözetiminde olmalı.

Çocuklar Ne Zaman, Ne Kadar Sanal Oyun Oynamalıdır?

6 yaş öncesi çocukların sanal oyunlarla tanışması doğru değildir. Sanal oyunla tanışma dönemi 7 yaştır. Okul çağı çocukları, hafta içi okulun olduğu dönemde sanal oyunlardan uzak tutulmalıdır. Sanal oyunlara sadece hafta sonu ve tatil dönemlerinde müsaade etmek ve genel olarak 2 saat ile sınırlamak daha doğrudur. Çocukların sanal oyunlarla ilişkisini sınırlı tutmak amacı ile annebabanın telefonlarında oyun yüklü olmaması en güzelidir.

Çocuklar İnternetle Ne Zaman Tanışmalıdır?

Çocukların internetle tanışma yaşı genel olarak ilkokul çağıdır. 7 yaşından itibaren çocuklara internet kullanımı öğretilebilir. Çocukların interneti kullanmaya başlaması ile birlikte internete aile şifresi mutlaka konulmalıdır. Çünkü internette pornografik içeriğe ulaşmak günümüzde çok kolaydır. Çocuk internette arama yapabildiği yaşa gelindiğinde interneti aile şifresi ile korumak gerekir.

Çocuklara Ne Zaman Telefon Alınmalıdır?

Ciddi güvenlik, haberleşme sorunun olduğu durumlar hariç çocukların cep telefonuna sahip olma yaşı genelde lise dönemidir. Bu dönem öncesinde çocuğun telefona haberleşme amacı ile ihtiyacı yoktur. Çocuğun çok ısrarcı olduğu durumlarda çocuğa, MP3 ve MP4 çalar, ipod gibi telafi edici gereçler alınabilir. Çocuklara alınacak telefonların yüksek özellikli telefonlar olmaması önemlidir. Çocuğa telefon alınırken, telefon parasının bir kısmını çocuğun biriktirmesini beklemek doğru olacaktır.

Çocuklar Ne Zaman Sosyal Medya Hesabı Açmalıdır?

Facebook ve Twitter gibi sosyal medya siteleri, hesap açılması için gereken yaş sınırını 13 olarak belirlemiştir. Sosyal medya, kişisel bilgilerin paylaşıldığı mecralardır. Bu mecrada çocuklara yönelik art niyetleri olan kişiler oldukça fazladır. İçerdiği riskler nedeni ile sosyal medya hesapları açarken acele etmemek gerekir. Derneğimizin sosyal medya hesapları için öngördüğü yaş 16’dır. Sosyal medya hesabı olan çocuklara kişisel bilgilerin nasıl gizleneceğini de öğretmek gerekmektedir.

Anne Babalara Öneriler

0-3 yaş arasında çocuklarınızı mümkün olduğunca ekrandan uzak tutmaya çalışın.

Çocuğunuza bilgisayar, telefon veya tablette oyun oynamak istediğinde sert bir tepki vermeyin. Belli kurallar çevçevesinde ve gözetim altında oyun oynamasına izin verin.
Çocuğunuzun hangi tür oyunlar oynaması gerektiğine birlikte karar vererek onun gelişimini destekleyecek, eğitecek aynı zamanda eğlendirecek oyunlar seçmeye çalışın.
Çocuğunuz sürekli bilgisayar başında veya telefondan oyun oynamak istiyor ise onun ilgisini başka yönlere çekmeye çalışarak bu durumdan uzaklaştırın.
Gerçek oyunların sanal oyunlardan daha zevkli olduğunu ve bilgisayarın, telefonun çok fazla kullanıldığında sağlığına zarar verebileceğini ona anlatın.
Tablet, telefon ve bilgisayarınızda çocuklarınızın ulaşmasını istemediğiniz uygulamalara ve sitelere kilit koymalı, gerektiğinde çocuğunuzun ne yaptığını kontrol etmelisiniz.
En önemlisi her çocuk farklıdır, çocuğu en iyi tanıyan anne ve babasıdır. Çocuğunuzun gelişimi için belli kalıp kurallar ve davranışlar yerine çocuğunuzun kişiliğine uygun davranın.
Çocuk gelişmi üzerine yegane gerekli olan ve yeri doldurulamayacak tek şey anne-baba sevgisi ve ilgisidir.

SAĞLIKLI VE MUTLU GÜNLER.

UZ. DR. DÜNDAR YAYKIRAN

ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI

https://www.instagram.com/uz.dr.dundaryaykiran/

Facebook.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

YouTube.com/ Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN

Twitter.com/Uz. Dr. Dündar YAYKIRAN